O Giordano Bruno

.."Ο άνθρωπος αυτός, πολίτης και υπηρέτης του κόσμου τούτου, τέκνο του Πατέρα Ήλιου και της Μάννας Γης, πρέπει, επειδή αγαπά πολύ τον κόσμο, να μισηθεί, να λογοκριθεί, να προπηλακιστεί και να εξαλειφθεί από αυτόν."

"..Πράγματη, ο Philtheus Jordanus Nolanus magis eladorata Theologia Doctor, όπως αυτοπαρουσιαζόταν ο Bruno, που γεννήθηκε το 1548 στην Nola, μια μικρή πόλη της Ιταλίας, κοντά στην Νάπολη, στους πρόποδες του Βεζούβιου, καταδικάστηκε εις θάνατον από την παπική εκκλησία, ύστερα από οκτώ χρόνια σκληρής απομόνωσης στην φυλακή. Κατηγορήθηκε σαν αιρετικός, σαν αποστάτης, σαν βλάσφημος, σαν άθεος. Εκτελέστηκε το 1600."
(Θ.Ν.ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ/ΜΑΓΟΙ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ/ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ/στ΄έκδοση)
"...Οποιος επιθυμεί να φιλοσοφήσει πρέπει, πρώτα από όλα,
ν΄αμφιβάλει για όλα τα πράγματα, αρνούμενος να υιοθετήσει οποιαδήποτε άποψη σε μια συζήτηση πριν ν'ακούσει τις αντίθετες απόψεις.

Και αφού σκεφτεί καλά τα υπέρ και τα κατά επιχειρήματα, θα κρίνει και θα υποστηρίξει την θέση του όχι επί την βάσει των διαδόσεων ή σύμφωνα με την άποψη των πολλών, την ηλικία, την αξία ή την υπόληψη των ανθρώπων, αλλά σύμφωνα με την πειστικότητα μιας οργανικής θεωρίας που συνάδει τόσο προς την πραγματικότητα, όσο και προς την αλήθεια η οποία είναι κατανοητή κάτω από το φως του λόγου..." {GIORDANO BRUNO}

'... Ότι κατά τον Bruno, χρειαζόταν το ανθρώπινο γένος ήταν μια παγκόσμια θρησκεία.
.. Μόνο που η τελευταία αυτή, στο μυαλό του Bruno, δεν θα μπορούσε να είναι η μορφή του Χριστιανισμού της εποχής του. Το γιατί, το εξηγεί ο ίδιος, σύμφωνα με την μαρτυρία του ανθρώπου που τον κατέδωσε στην Ιερά Εξέταση:

.. Η Εκκλησία σήμερα δεν πορεύεται με τον τρόπο που συ-
νήθισαν να πορεύονται οι Απόστολοι. Αυτοί προσηλύτι-
ζαν τους ανθρώπους με την διδασκαλία τους και το παρά-
δειγμα της ενάρετης ζωής. Σήμερα, όμως, όποιος δεν επι-
θυμεί ν΄ανήκει στην καθολική εκκλησία πρέπει να υπο-
στεί την τιμωρία και τον πόνο΄ ασκείται η βία και όχι η
αγάπη.

.. Ο Bruno θεώρησε ότι η παγκόσμια θρησκεία, που οραματίστηκε, θα έπρεπε ν΄αναζητηθεί στους κόλπους του πολιτισμού της αρχαίας Αιγύπτου. Την πεποίθηση του αυτή την δικαιολογούσε ιστορικά. Ορισμένως, πίστευε, όπως άλλοι, διαφορετικών μάλιστα αντιλήψεων φιλόσοφοι, σαν τον Francis Bacon για παράδειγμα, στην αξία της αρχαιότητος, ότι "τίποτε νέο δεν υπάρχει στην γη", ότι η σοφία και η αλήθεια έχουν αποκαλυφθεί από παλιά και ότι, συνεπώς, εκείνο που πρέπει να κάνουν όσοι ενδιαφέρονται γι'αυτές είναι να τις αναζητήσουν εκεί, στους αρχάιους πολιτισμούς.
Καθώς, λοιπόν, οι Αιγύπτιοι προηγήθησαν στην ιστορική σκηνή των Ελλήνων, των Χαλδαίων, των Εβραίων και των Χριστιανών, θα πρέπει εκείνοι να διαμόρφωσαν την πληρέστερη μορφή θρησkείας΄ "ουδείς", σημειώνει ο Bruno, "θα μπορούσε να υποστηρίξει μα τον παραμικρό βαθμό πιθανότητος ότι οι Αιγύπτιοι δανείστηκαν οποιαδήποτε, καλή ή κακή, αρχη από τους Εβραίους, αλλά και τους Ελληνες και τους άλλους λαούς που εμφανίστηκαν αργότερα"

"...η πληρέστερη μορφή θρησκείας, για τον Ιταλό "μάγο" και φιλόσοφο της Αναγέννησης, ήταν εκείνη που ήταν εναρμονισμένη και συναφής προς την φύση. Στην αντίληψη αυτή οδηγήθηκε ακολουθώντας την παράδοση της ερμικής και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας.
.. πείστηκε, συγκεκριμένα, ο Bruno ότι η φύση σε όλες τις μορφές της, και τις πιο στοιχειώδεις, έχει μέσα της ψυχή, ζωή.
Η ψυχή του κόσμου, σημειώνει αυτός, "είναι πλήρης και ολόκληρη σε κάθε μέρος, όποιο και αν είναι αυτό, όπως η φωνή μου ακούγεται πλήρης κα ολόκληρη σε όλα τα μέρη του διαδρόμου αυτού", ενώ σε άλλο σημείο παρατηρεί "ότι η ζωή βρίσκεται σε όλα τα πράγματα
τα οποία αν δεν είναι ζώα, είναι οπωσδήποτε έμψυχα" με "την αρχέγονη μορφή της ψυχικότητος και της ζωής". Τα ζώα, τα φυτά και τα άλλα όντα είναι "ζωντανά προϊόντα
της φύσης", "αναπαριστούν διάφορα πνεύματα και ποικίλες δυνάμεις" της φύσης, η οποία, σε ταλευταία ανάλυση, είναι ο θεός -η δύναμη που παράγει κάθε ον και το εφοδιαζει με ψυχή. "Η φύση", αποφαίνεται ο Bruno, "είναι ο θεός εν τοις πράγμασι". Εκφράζοντας με άλλη διατύπωση την παρουσία του θεού στον φυσικό κόσμο, Bryno λέει για την φύση ότι "είναι η ολοκληρωμένη εικόνα της ολοκληρωμένης μορφής του θεού -η μεγάλη ζωντανή ομοιότητά του"

..Καθώς, όμως ο θεός καθεαυτόν παραμένει μια "απόλυτη αρχή", χωρίς καμιάν ανθρώπινη ιδιότητα, "δεν έχει καμιάν σχέση μαζί μας, πέρα από το γεγονός ότι συμμετέχει στα αποτελέσματα της φύσης". Έτσι, ο μόνος τρόπος για να τον προσπελάσει κανείς είναι εμμέσως, μέσα από τα ππράγματα της φύσης, ακολουθώντας, ακριβέστερα, την ποροία που ακολούθησε ο θεός για να φτάσει ως αυτά - ανεστραμμένη, όμως.
"Γιατί, όπως ο θεός κατεβαίνει(*) με τρόπον ορισμένο για να επικοινωνήσει με την φύση, έτσι υπάρχει μια άνοδος προς τον θεό μέσα από την φύση" .

Τέλος, " Ο Giordano Bruno είναι εκείνος που πρέπει να θεωρηθεί ως κύριος εκπρόσωπος της θεωρίας περί ενός αποκεντρωμενου, απέραντου και απείρως πολυάνθρωπου σύμπαντος. Και τούτο, όχι μόνο γιατί διακήρυξε την ιδέα του αυτή σ' ολόκληρη την Δυτική Ευρώπη με το πάθος ενός ευαγγελιστή, αλλά και διότι εξέθεσε με πληρότητα τα επιχειρήματα εκείνα βάσει των οποίων θα μπορούσε η ιδέα αυτή να υιοθετηθεί από το κοινό".
..ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ Ν. ΠΕΛΕΓΡΙΝΗΣ